ماهنامه خط صلح – بشر در دوران زیست خود دچار چالش ها، مشکلات، مسائل و آسیب های فردی و اجتماعی فراوانی بوده و همواره در تکاپوی رفع آنان بر آمده است. امروزه یکی از موضوعاتی که در بسیاری از کشورها شیوع یافته و به عنوان امری عادی بدل گشته، مصرف مشروبات الکلی است.
امیر رزاقی
در قوانین ایران مصرف مشروبات الکلی به عنوان یک ناهنجاری، آسیب اجتماعی و جرم انگاشته شده است. با وجود این انگاشته، بر اساس آمارهای منتشره از سوی سازمان ها و مراکز رسمی، شاهد افزایش روزافزون مصرف انواع مشروبات الکلی در جامعه ایران، به ویژه در بین جوانان هستیم.
نتایج اولین پایش ملی سلامت روان در سال ۱۳۹۰ که توسط وزارت بهداشت انجام گرفت نشان داد که ۸۵٫۷ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور حداقل یکبار مصرف الکل داشته اند که ۴٫۲۲ درصد از این جمعیت دچار سوءمصرف الکل (مصرف بیش از اندازه و یک قدم قبل از اعتیاد به الکل) بوده اند.
هم چنین سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۴ نتایج پژوهش مصرف الکل در جهان را در قالب گزارشی منتشر کرد که در آن کشور ایران رتبه ۱۶۶ را کسب نمود. اما آن چه که در این گزارش قابل توجه است، آن است که در ایران سرانه مصرف الکل در میان افرادی که مشروبات الکلی مصرف می نمایند به میزان ۲۵ لیتر در سال (مردان حدود ۲۷ و زنان حدود ۱۸) بوده و در این خصوص ایران رتبه ۱۹ را به خود اختصاص داده و نسبت به کشورهایی چون روسیه با رتبه ۳۰، آلمان رتبه ۸۳، انگلستان ۹۵ و آمریکا ۱۰۴ جایگاهی بالاتر و پیش تر را داشته است.
با توجه به این که واردات، تولید و توزیع و مصرف مشروبات الکلی در ایران ممنوع و جرم دانسته شده، از این رو واردات، تولید و توزیع مشروبات الکلی تبدیل به تجارتی زیر زمینی گشته که از یک سو درآمدی سودآور برای واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان را به همراه داشته و از سوی دیگر به جهت عدم نظارت بر میزان و کیفیت مشروبات الکلی، بالا رفتن میزان مسمومیت و حتی مرگ در بین مصرف کنندگان را سبب گردیده است.
اگر ما پدیده مصرف مشروبات الکی را به عنوان یک مسئله اجتماعی امروز ایران بدانیم سوالی که پیش می آید، این است که عوامل موثر بر گرایش به مصرف این نوع مشروبات در جامعه ایران چیست؟
در این خصوص پژوهش هایی از سوی سازمان ها و مراکز دولتی و دانشگاهی به انجام رسیده است که با تکیه بر نظریه های صاحب نظران و در نظرگرفتن فرضیه ها و سوالاتی، به نتایجی دست یافته اند. در این جا برای بررسی و پاسخ به سوال مطرح شده از نتایج پژوهش ها و شواهد یاری گرفته و در مورد عوامل موثر بر گرایش به مصرف مشروبات الکلی می توان گفت:
سرخوردگی اجتماعی و برآورده نشدن نیازها و مطالبات افراد در جامعه، مشکلات روانی و اجتماعی را افزایش داده و زمینه سوق دادن افراد جامعه به سمت بزه، مصرف مواد مخدر و یا مشروبات الکلی را فراهم می نماید.
افراد جامعه هر چه میزان امیدشان به آینده بیش تر باشد، میزان کم تری مشروبات الکلی مصرف می کنند.
در خانواده هایی که کنترل و نظارت ضعیف و یا سابقه مصرف در بین اعضای خانواده وجود داشته، میزان مصرف مشروبات الکلی در افراد آن خانواده بیش تر از خانواده هایی است که دارای کنترل و نظارت خانوادگی قوی بوده و یا هیچ یک از اعضای خانواده مشروبات الکلی مصرف ننموده اند.
رابطه معنادار مستقیمی بین مشکلات خانوادگی با میزان مصرف مشروبات الکلی وجود دارد.
نداشتن آموزش و مهارت های لازم اجتماعی و زندگی سالم، تاثیر مستقیمی در میزان مصرف دارد؛ هرچه فرد بیش تر مهارت های لازم اجتماعی و زندگی سالم را آموزش دیده و کسب نماید از یک سو از نظر شخصیتی فردی با اراده، دارای آستانه تحمل بالادر برابر فشارهای زندگی و خود کنترل می گردد و از سویی دیگر گرایشش به مصرف مشروبات الکلی کم تر می شود.
ارتباط با همسالان و کسانی که دچار بزه و یا ناهنجاری اجتماعی هستند و یا ارتباط با افرادی که وارد، تولید، توزیع و یا مصرف کننده مشروبات الکلی هستند، زمینه گرایش به مصرف مشروبات الکلی را سبب می گردد.
هرچه میزان دسترسی افراد به مشروبات الکلی بیش تر باشد، میزان گرایش و مصرف نیز بیش تر است.
میزان باورهای دینی و اعتقادات مذهبی رابطه معنادار و معکوسی با میزان گرایش به مصرف مشروبات الکلی دارد.
نبود تفریحات سالم و یا بالا بودن هزینه آن تفریحات، سبب گرایش بیش تر افراد به مشروبات الکلی است.
توجه افراد به تاثیر آنی و روانی مشروبات الکلی در ایجاد حس شادابی یا سرخوشی سبب گرایش آنان به مصرف مشروبات الکلی می گردد.
گرایش و مصرف مشروبات الکلی در افرادی که متعلق به اجتماع و یا خانواده ای هستند که مصرف مشروبات الکلی در آن ها متداول بوده و در فرهنگ آن ها به عنوان یک ناهنجاری و یا یک مسئله شناخته نشده، بیش تر است.
هرچه سن افراد بالاتر می رود میزان گرایش به مصرف در آنان کم تر می شود.
هم چنین میانگین مصرف در افراد مجرد بیش تر از متاهلان است.
این عوامل را به عنوان عمده عوامل گرایش افراد در ایران به مصرف مشروبات الکلی می توان قلمداد کرد. شاید خوانندگان گرامی عوامل و متغییرهای دیگری نیز در قالب فرضیه به عوامل آورده شده در بالا بیافزایند که حاصل تجربه زیستی و یا مشاهدات عینی آنان است.
در قوانین ایران مصرف مشروبات الکلی به عنوان یک ناهنجاری، آسیب اجتماعی و جرم انگاشته شده است. با وجود این انگاشته، بر اساس آمارهای منتشره از سوی سازمان ها و مراکز رسمی، شاهد افزایش روزافزون مصرف انواع مشروبات الکلی در جامعه ایران، به ویژه در بین جوانان هستیم.
نتایج اولین پایش ملی سلامت روان در سال ۱۳۹۰ که توسط وزارت بهداشت انجام گرفت نشان داد که ۸۵٫۷ درصد جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور حداقل یکبار مصرف الکل داشته اند که ۴٫۲۲ درصد از این جمعیت دچار سوءمصرف الکل (مصرف بیش از اندازه و یک قدم قبل از اعتیاد به الکل) بوده اند.
با توجه به این که واردات، تولید و توزیع و مصرف مشروبات الکلی در ایران ممنوع و جرم دانسته شده، از این رو واردات، تولید و توزیع مشروبات الکلی تبدیل به تجارتی زیر زمینی گشته که از یک سو درآمدی سودآور برای واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان را به همراه داشته و از سوی دیگر به جهت عدم نظارت بر میزان و کیفیت مشروبات الکلی، بالا رفتن میزان مسمومیت و حتی مرگ در بین مصرف کنندگان را سبب گردیده است.
اگر ما پدیده مصرف مشروبات الکی را به عنوان یک مسئله اجتماعی امروز ایران بدانیم سوالی که پیش می آید، این است که عوامل موثر بر گرایش به مصرف این نوع مشروبات در جامعه ایران چیست؟
در این خصوص پژوهش هایی از سوی سازمان ها و مراکز دولتی و دانشگاهی به انجام رسیده است که با تکیه بر نظریه های صاحب نظران و در نظرگرفتن فرضیه ها و سوالاتی، به نتایجی دست یافته اند. در این جا برای بررسی و پاسخ به سوال مطرح شده از نتایج پژوهش ها و شواهد یاری گرفته و در مورد عوامل موثر بر گرایش به مصرف مشروبات الکلی می توان گفت:
سرخوردگی اجتماعی و برآورده نشدن نیازها و مطالبات افراد در جامعه، مشکلات روانی و اجتماعی را افزایش داده و زمینه سوق دادن افراد جامعه به سمت بزه، مصرف مواد مخدر و یا مشروبات الکلی را فراهم می نماید.
افراد جامعه هر چه میزان امیدشان به آینده بیش تر باشد، میزان کم تری مشروبات الکلی مصرف می کنند.
در خانواده هایی که کنترل و نظارت ضعیف و یا سابقه مصرف در بین اعضای خانواده وجود داشته، میزان مصرف مشروبات الکلی در افراد آن خانواده بیش تر از خانواده هایی است که دارای کنترل و نظارت خانوادگی قوی بوده و یا هیچ یک از اعضای خانواده مشروبات الکلی مصرف ننموده اند.
رابطه معنادار مستقیمی بین مشکلات خانوادگی با میزان مصرف مشروبات الکلی وجود دارد.
نداشتن آموزش و مهارت های لازم اجتماعی و زندگی سالم، تاثیر مستقیمی در میزان مصرف دارد؛ هرچه فرد بیش تر مهارت های لازم اجتماعی و زندگی سالم را آموزش دیده و کسب نماید از یک سو از نظر شخصیتی فردی با اراده، دارای آستانه تحمل بالادر برابر فشارهای زندگی و خود کنترل می گردد و از سویی دیگر گرایشش به مصرف مشروبات الکلی کم تر می شود.
ارتباط با همسالان و کسانی که دچار بزه و یا ناهنجاری اجتماعی هستند و یا ارتباط با افرادی که وارد، تولید، توزیع و یا مصرف کننده مشروبات الکلی هستند، زمینه گرایش به مصرف مشروبات الکلی را سبب می گردد.
هرچه میزان دسترسی افراد به مشروبات الکلی بیش تر باشد، میزان گرایش و مصرف نیز بیش تر است.
میزان باورهای دینی و اعتقادات مذهبی رابطه معنادار و معکوسی با میزان گرایش به مصرف مشروبات الکلی دارد.
نبود تفریحات سالم و یا بالا بودن هزینه آن تفریحات، سبب گرایش بیش تر افراد به مشروبات الکلی است.
توجه افراد به تاثیر آنی و روانی مشروبات الکلی در ایجاد حس شادابی یا سرخوشی سبب گرایش آنان به مصرف مشروبات الکلی می گردد.
گرایش و مصرف مشروبات الکلی در افرادی که متعلق به اجتماع و یا خانواده ای هستند که مصرف مشروبات الکلی در آن ها متداول بوده و در فرهنگ آن ها به عنوان یک ناهنجاری و یا یک مسئله شناخته نشده، بیش تر است.
هرچه سن افراد بالاتر می رود میزان گرایش به مصرف در آنان کم تر می شود.
هم چنین میانگین مصرف در افراد مجرد بیش تر از متاهلان است.
این عوامل را به عنوان عمده عوامل گرایش افراد در ایران به مصرف مشروبات الکلی می توان قلمداد کرد. شاید خوانندگان گرامی عوامل و متغییرهای دیگری نیز در قالب فرضیه به عوامل آورده شده در بالا بیافزایند که حاصل تجربه زیستی و یا مشاهدات عینی آنان است.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر